Overspanning: Oorzaken, gevolgen en bescherming

In de wereld van elektrische systemen zijn overspanningen een belangrijk probleem dat zowel huishoudens als bedrijven kan treffen. Een overspanning kan leiden tot aanzienlijke schade aan elektrische apparatuur en systemen, met mogelijk ernstige gevolgen voor de veiligheid en werking van elektrische installaties. In dit blog verkennen we wat overspanning is, de oorzaken ervan, de gevolgen en hoe overspanningsbeveiliging jezelf en je apparatuur beschermt.

Wat is overspanning?

Overspanning, ook wel spanningspiek genoemd, is een tijdelijke verhoging van de elektrische spanning boven de normale bedrijfswaarde. Deze verhoging kan variëren van enkele tientallen tot duizenden voltages en duurt meestal maar een fractie van een seconde. Ondanks de korte duur kan een overspanning ernstige schade aanrichten aan elektrische apparatuur en systemen.

Oorzaken van overspanning

1. Blikseminslag: Een van de meest voorkomende oorzaken van overspanning is blikseminslag. Wanneer bliksem een gebouw raakt of dichtbij de elektriciteitsleidingen inslaat, kan de enorme energie van de bliksem leiden tot een scherpe stijging van de elektrische spanning in het stroomnetwerk.
2. Schakelhandelingen: Het in- en uitschakelen van zware elektrische apparatuur, zoals motoren en transformatoren, kan leiden tot spanningspieken. Deze schakelingen veroorzaken tijdelijke fluctuaties in het elektrische netwerk die als overspanningen kunnen worden ervaren.
3. Stroomuitvallen en herstel: Tijdens stroomuitvallen of wanneer de stroom weer wordt ingeschakeld na een onderbreking, kunnen er spanningspieken optreden. Dit gebeurt vaak door onregelmatigheden in de stroomvoorziening of door snelle veranderingen in de belasting.
4. Defecte apparatuur: Defecte of verouderde elektrische apparatuur kan ook spanningspieken veroorzaken. Bijvoorbeeld, als een apparaat niet goed functioneert of kortsluitingen vertoont, kan dit leiden tot ongewenste spanningsveranderingen.
5. Netwerkproblemen: Problemen in het elektriciteitsnetwerk zelf, zoals overspanningen veroorzaakt door netwerkstoringen of door de verbinding met andere netwerken, kunnen ook leiden tot spanningspieken.

Gevolgen van overspanning

1. Beschadiging van apparatuur: Een van de belangrijkste gevolgen van een overspanning is de schade aan elektrische apparatuur. Hoge spanningen kunnen interne componenten van apparaten beschadigen, zoals de printplaten, microchips en andere gevoelige onderdelen. Dit kan leiden tot defecten, verminderde prestaties of zelfs totale uitval van apparatuur.
2. Brandgevaar: Langdurige of herhaalde overspanningen kunnen leiden tot oververhitting van elektrische bedrading en componenten, wat het risico op brand vergroot. Dit kan bijzonder gevaarlijk zijn in situaties waarbij de overspanning gepaard gaat met andere risicofactoren.
3. Verlies van gegevens: Voor computer- en datacenter omgevingen kunnen overspanningen leiden tot verlies of beschadiging van gegevens. Dit is vaak het gevolg van schade aan opslagapparatuur zoals harde schijven en SSD’s.
4. Verhoogde onderhoudskosten: Regelmatige overspanningen kunnen de levensduur van elektrische apparatuur verkorten, wat leidt tot hogere onderhouds- en vervangingskosten. Dit kan een aanzienlijke financiële last vormen voor zowel huishoudens als bedrijven.

Bescherming tegen overspanning

1. Overspanningsbeveiligers: Een van de meest effectieve manieren om je apparatuur te beschermen tegen overspanningen is door gebruik te maken van overspanningsbeveiligers. Deze apparaten zijn ontworpen om de spanning te reguleren en te voorkomen dat overspanningen je apparatuur bereiken. Ze worden vaak aangesloten op stopcontacten of direct op elektrische panelen.
2. Aarding: Een goed aangelegd aardsysteem kan helpen om de energie van een overspanning veilig af te voeren naar de aarde. Dit vermindert de kans dat overspanningen je apparatuur bereiken en biedt een extra laag van bescherming.
3. Regelmatig onderhoud: Het regelmatig inspecteren en onderhouden van elektrische systemen en apparatuur kan helpen om potentiële problemen te identificeren voordat ze leiden tot overspanningen. Dit omvat het controleren van bedrading, aansluitingen en de staat van elektrische componenten.
4. Bliksembeveiliging: Voor gebouwen in gebieden met frequente blikseminslag kan een professioneel geïnstalleerd bliksembeveiligingssysteem helpen om de impact van blikseminslag te verminderen. Dit systeem bestaat uit bliksemgeleiders en aardingssystemen die ontworpen zijn om bliksemstroom veilig af te voeren.
5. Gebruik van kwaliteitsapparatuur: Het investeren in hoogwaardige elektrische apparatuur en componenten kan helpen om de kans op problemen die kunnen leiden tot overspanningen te verminderen. Goed vervaardigde apparatuur is vaak beter bestand tegen spanningspieken.